1. Linux-ийн түүх
Linux бол 1991 онд Финландын их сургуулийн оюутан Линус Торвалдсын бүтээсэн үйлдлийн систем (OS) юм. Тухайн үед Торвалдс UNIX-д суурилсан миникомпьютерууд дээр ажилладаг “MINIX” нэртэй үйлдлийн с истемийг ашиглаж байсан ч түүний хязгаарлагдмал ажиллагаатайд сэтгэл дундуур байсан тул өөрийн шинэ үйлдлийн системийн цөмийг бүтээхээр шийджээ.
Linux-ийн анхны хувилбарыг (0.01) 1991оны 9-р сард гаргасан бөгөөд олон нийтэд нээлттэйгээр эх хувилбарыг байршуулжээ. Энэ нь хүн бүхэнд эх кодыг үзэх, өөрчлөх, түгээх боломжийг олгосон лиценз бөгөөд хожим Linux-ийг хөгжүүлэх, дэлгэрүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэжээ.
Эх увилбарыг нээлттэйгээр байршуулснаас хойш дэлхийн өнцөг булан бүрээс хөгжүүлэгчид одоогийн Linux-ийг бүтээхэд хувь нэмрээ оруулсан байна. Энэ нь одоо олон салбарт ашиглаж буй үйлдлийн системийн эх болжээ. Үүний ачаар Red Hat, Ubuntu, Debian зэрэг олон Linux хувилбар(тусгай зориулалттай хувилбар)-ууд гарч ирсэн.
2. Linux-ийн онцлог
Linux-ийн хамгийн том онцлог нь уян хатан, тогтвортой байдал, нээлттэй эх сурвалж юм. Linux-ийн үндсэн шинж чанаруудыг доор дурдав.
2.1 Нээлттэй эх код
Linux нь нээлттэй эхийн программ бөгөөд үүнийг хэн ч чөлөөтэй ашиглах, өөрчлөх, түгээх боломжтой. Энэ нь компаниуд болон хувиараа хөгжүүлэгчдэд өөрсдийн хувилбаруудыг бий болгож, системийг өөрсдийн хэрэгцээнд нийцүүлэн өөрчлөх боломж олгож байна.
2.2 Олон хэрэглэгчтэй, олон үйлдэлтэй
Linux нь олон хэрэглэгчтэй систем. Нэгэн зэрэг олон хэрэглэгчид ашиглах боломжтой бөгөөд програм, процессуудыг зэрэгцүүлэн ажиллуулах боломжтой, олон ч үйлдэл хийх чадвартай. Энэ нь сервер болгон ашиглахад маш тохиромжтой байдаг байна.
2.3 Өндөр тогтвортой, аюулгүй байдал
Linux нь урт хугацааны туршид тогтвортой байж найдвартай эх гэдгээ баталсаар байна. Дахин ачаалахгүйгээр хэдэн сар, бүр хэдэн жил ч ажиллах боломжтой. Нээлттэй эх сурвалж учраас олон хөгжүүлэгчид алдаа, доголдлыг шуурхай илрүүлж, засаж, аюулгүй байдлыг хангадаг.
2.4 Бага үзүүлэлттэй ч ажиллана
Linux нь харьцангуй хөнгөн бөгөөд бага үзүүлэлттэй компьютер болон хуучин техник хангамж дээр ч жигд ажиллах боломжтой. Энэ нь танд сүүлийн үеийн үйлдлийн системийг ажиллуулж чадахгүй байгаа хуучин компьютеруудаа дахин ашиглах боломжийг олгоно.
2.5 Тархалтын олон талт байдал
Ашиглах байдал, зорилгоос хамааран Linux-ийн янз бүрийн хувилбар бий. Тухайлбал, анхлан суралцагчдад зориулсан Ubuntu, аюулгүй байдлын судлаачдад зориулсан Kali Linux, аж ахуйн нэгжүүдэд зориулсан Red Hat Enterprise Linux программууд байдаг нь хэрэглэгчдэд өөрсдийн хэрэгцээнд тохируулан сонгох олон боломжтой.
2.6 Өөрийн хэрэгцээнд тохируулах боломжтой.
Linux бол өөрийн хүслээр тохируулах эрх чөлөө. Та өөрийн системийг бий болгохын тулд ширээний орчин, цонхны менежер, төрөл бүрийн хэрэгслийг чөлөөтэй нэгтгэж болно.
3. Linux-ийн үндсэн хэрэглээ
Серверүүд: Дэлхий даяар буй олон вэб сервер, дата төвүүд Linux ашигладаг. Ихэвчлэн Apache эсвэл NGINX зэрэг вэб серверийн программ хангамжтай хослуулан хэрэглэгддэг.
Эмбеддэд систем: Ухаалаг гар утас (Android нь Linux-ийн цөм дээр суурилдаг), чиглүүлэгч, хэрэглээний цахилгаан хэрэгсэл зэрэг төрөл бүрийн төхөөрөмжид суурилагдсан. Ширээний орчин: Зарим хэрэглэгчид Windows эсвэл macOS-ийн оронд Linux ашигладаг. Энэ нь хөнгөн, хурдан бөгөөд эрх чөлөөтэй сонголт тул хөгжүүлэгчид болон чадварлаг хэрэглэгчдийн дунд нэлээд түгсэн.
Cloud орчин: Linux-ийн Amazon Web Services (AWS) болон Google Cloud зэрэг Cloud дэд бүтцэд стандарт болгон ашиглагддаг.
Linux бол нээлттэй эх код, уян хатан байдал, тогтвортой, аюулгүй байдал зэргийг агуулсан хүчирхэг үйлдлийн систем юм. Энэ нь серверээс эхлээд ширээний компьютер, үүлэн систем, суулгагдсан систем зэрэг өргөн хүрээний програмуудад ашиглагддаг бөгөөд дэлхийн өнцөг булан бүрээс хөгжүүлэгчид болон хэрэглэгчдэдээ суурилан сайжирсаар байна. Нээлттэй эх хувилбартай учраас олон төрлийн хэрэгцээг хангахын тулд үргэлжлүүлэн хөгжсөөр байх болно.
