"Zeitgeist" гэдэг нь герман хэлээр "эрин үеийн үзэл санаа" гэсэн утгатай бөгөөд тухайн цаг үе, нийгмийн нийтлэг үнэт зүйлс, сэтгэлгээ, зан үйлийн чиг хандлагыг илэрхийлдэг. Энэхүү үзэл баримтлал нь цаг хугацаа, газар нутгаас хамаарч өөр өөр байдаг "хамтын ухамсар", "нийгмийн чиг хандлага" -ыг ойлгоход чиглэгддэг. Тухайлбал, 1960-аад оны "эрх баригчдын эсрэг", "эрх чөлөө ба тэгш байдал" зэрэг үнэт зүйлс, 2020-иод онд "дижиталчлал", "уур амьсгалын өөрчлөлтийн талаарх мэдлэг нэмэгдсэн" зэрэг үнэт зүйлс багтана. Цаг үе, хувьслын урсгалыг ойлгох нь Zeitgeist-ийг гүнзгий ойлгоход чухал юм.
Zeitgeist-ийн чухал цэгүүд
Zeitgeist-ийг ойлгохын тулд тухайн цаг үеийн байдал, түүний өөрчлөлтийг харгалзан одоо юу чухал, юу хүсч байгааг тодорхойлох шаардлагатай. Энд бид таны анхаарах ёстой гурван зүйлийг авч үзэх болно.
1. Түүхэн суурь, нийгмийн чиг хандлагыг ойлгох
Zeitgeist-ийг ойлгох эхний алхам бол нийгмийн ''цаг хугацааны суурь''-ыг ойлгох явдал юм. Түүхэн суурь гэдэг нь тухайн үеийн улс төр, эдийн засгийн нөхцөл байдал, технологийн шинэчлэл, соёлын чиг хандлагаас үүдэн бүрэлдэн бий болсон орчныг хэлдэг.
Тухайлбал, өнөөдөр интернэтээр мэдээлэл солилцох явдал түгээмэл болж, дижиталчлал, технологийн дэвшил бидний амьдралын төвд байна. Энэхүү дижитал эрин зуунд "хурд", "тохиромжтой байдал", "ил тод байдал"-ыг эрхэмлэдэг бөгөөд компаниуд болон үйлчилгээнүүдэд хурдан шуурхай, өндөр ил тод байдлаар хариу өгөх шаардлагатай нөхцөл байдал олон бий. SNS гэх мэтээр дамжуулан хэн ч мэдээлэл дамжуулах, хуваалцах боломжтой болсон тул өнөөгийн нийгэмд “нээлттэй харилцаа”, “хамааралтай үнэт зүйлс” чухал болж байна.
Тодорхой жишээ:
Улс төрийн зөв байдал: Хүмүүс олон янз байдлыг илүү хүндэтгэж, үгээ сонгохдоо илүү болгоомжтой ханддаг болжээ.
Байгаль орчны талаарх мэдлэгийг нэмэгдүүлэх: Дэлхийн дулааралд хариу арга хэмжээ авах шаардлагатай болсноор компаниуд болон хувь хүмүүс “экологич амьдралын хэв маяг” болон “тогтвортой бизнесийн загвар”-ыг гаргахаар улам бүр зорьж байна.
2. Үнэт зүйл, соёлын өөрчлөлтийг ойлгох
Цаг үеэ дагаад өөрчлөгддөг үнэт зүйлсийн урсгал, соёлын өөрчлөлтүүд Zeitgeist-д хүчтэй нөлөөлдөг. Бидний эрхэмлэдэг үнэт зүйлс цаг хугацааны явцад ихээхэн өөрчлөгдөж болно. Тухайлбал, 20-р зууны эхэн үед "үйлдвэрлэлийн хөгжил", "материаллаг баялаг"-ыг чухалчилж байсан бол 21-р зууны эхэн үеэс "хувь хүний эрх чөлөө", "өөрийгөө танин мэдэх", "нийгмийн шударга ёс" зэрэг үнэт зүйлсийг онцолж байна.
Тодорхой жишээ:
Нийгмийн хөдөлгөөнүүд: Феминизм, LGBTQ+ эрхийг сурталчлах, хар арьст хүмүүсийн амьдрал, нийгмийн шударга ёсыг эрэлхийлэх хөдөлгөөнүүд ихээхэн нөлөөлж байгаа бөгөөд компаниуд ч эдгээр сэдвийг орхихгүй байна.
Ажил амьдралын тэнцвэр: Ажлын хэв маягийн шинэчлэл ахих тусам "ажил төвтэй" хуучин үнэт зүйлсээс гэр бүл, хувийн амьдралыг чухалчилдаг "ажилд ээлтэй" үнэт зүйлс рүү шилжиж байна. Ялангуяа зайнаас ажиллах чадвар бол энэ хөдөлгөөний бэлгэдэл болж байна.
3. Ирээдүйн тухай хэтийн төлөвтэй байх
Zeitgeist нь одоогийн агшны сүнсийг илэрхийлдэг ч ирээдүйн хэлбэрийг урьдчилан таамаглах үзүүлэлт болдог. Бидний одоо байгаа үнэт зүйлс, сэтгэлгээ, үйл ажиллагаа нь хойч үедээ өвлөгдөн, ирээдүйн зейтгеистүүдэд нөлөөлнө.
Тодорхой жишээ:
Уур амьсгалын өөрчлөлтийн эсрэг арга хэмжээ ба тогтвортой байдал: Одоогийн байдлаар олон улс орон, компаниуд нүүрстөрөгчийн хийг саармагжуулах чиглэлээр ажиллаж байгаа бөгөөд тогтвортой нийгмийг бий болгох нь хойч үеийнхний хувьд зохистой зорилт юм. Үүний үр дүнд "тогтвортой байдал" нь ирээдүйд нийтлэг стандарт болж магадгүй юм.
Хиймэл оюун ухаан ба автоматжуулалтын дэвшил: AI болон автоматжуулалтын технологи нь ирээдүйн ажил, амьдралд томоохон өөрчлөлтүүдийг авчрах төлөвтэй байна. Үүнтэй зэрэгцэн “хүн төрөлхтөн”-ийг онцолсон үнэт зүйлс бий болж, хүн, машин хоёр зэрэгцэн оршдог нийгмийг үзэх шинэ үзэл бодол бий болно.
Zeitgeist гэдэг нь цаг үеэ дагаад өөрчлөгдсөөр байгаа бидний үнэт зүйлс, нийгмийн байдлыг илэрхийлдэг бөгөөд тухайн үеийн “одоо”-г ойлгож, ирээдүй рүү харах хэтийн төлөв юм. Одоогийн zeitgeist-ийг үнэн зөвөөр олж авах нь бидэнд илүү гүнзгий ойлголтыг өгч, тогтвортой ирээдүйн төлөө хариуцлагатай ажиллах боломжийг олгоно.
Youtube: https://www.youtube.com/@ZeitgeistMongolia
Facebook: https://www.facebook.com/ZeitgeistMN
